sarot ne demek anlamı nedir sarot kaplıca tesisin bulunduğu mevkiye verilen addır kaplıca suyunun yeraltından çıktığı yerdeki otları sarartması sebebiyle sarı otların olması sonucu sarıot mevki denmiştir
halk arasındada sarot denmiştir.
SAROT KAPLICALARI BOLU MUDURNU TAŞKESTİ ILICA KÖYÜ
Sarat Suyun çok durmaktan dolayı renginin ve kokusunun değişmesi.RENGİ DEĞİŞİK SU
SAROT TERMAL
SARIOT BOLU-MUDURNU KAPLICA SULARININ
ÇOĞALTILMASI ve BUNLARDAN YARARLANMA ÖNERİLERİ
Baki Canik
, Suzan Pasvanoğlu
Ankara Üniversitesi Müh.Fak.Jeoloji Müh. Böl. Emekli Öğretim Üyesi ,Ankara
Kocaeli Üniversitesi,Müh Fak.Jeoloji Müh. Bölümü, Kocaeli
Özet
Bu araştırmada, SAROT-Sarıot sıcak ve mineralli sularının sondajlı kaptajlarla çoğaltılması ve mevcut tesislerin
güneyinde kurulacak yeni tesislerde, elde edilecek suyun sıcaklık ve debisine bağlı olarak önerilen türlü
yararlanma olanakları üzerinde durulmuştur.
Sondajlı kaptajlarda dolayın jeolojik özellikleri ve kayaçların petro-fiziksel özelliklerinin bilinmesi çok
önemlidir. Kaplıca dolayında temeli yeşil şist fasiyesindeki kayalar oluşturur.Bunların üzerine Kaplıcanın
güneydoğusunda Üst Kretase kireçtaşı ile güneybatısında Paleosen kireçtaşı gelir. Alanın güneyinde Pliyosen
göl çökelleri ile Kuvaterner oluşukları bunları örter. Sıcak ve mineralli su akiferini diyorit, tonalit, diyabaz,
amfibolit gibi yeşil şist fasiyesindeki ikincil gözenekliliğe ve geçirimliliğe sahip kayalar oluşturur. Sarıot
kaplıca suyu, Kuzey Anadolu Fay (KAF) kuşağındaki ikincil bir fay boyunca çıkmaktadır. Sıcaklık ana kaynakta
63 ºC olup, debi 1.7 l /s dir. Bunun güney batısındaki ikincil kaynaklarda debi ve sıcaklık çok daha azdır..Bu
sular meteorik kökenli olup, derinlere inişi sırasında jeotermal gradyanla giderek ısınmakta fay, yarık, çatlak ve
kendisine hidrotermal oluk görevi yapan diğer süreksizlik düzlemleri boyunca yükselerek yeryüzüne
ulaşmaktadır. AIH sınıflamasında,suların kimyasal bileşimlerine göre sınıfları “Na, Ca, SO4 lı sıcak ve mineralli
sular” dır.SAROT – Sarıot Kaplıcasında yapılacak sondajlarla, suyun sıcaklık ve debisinin artırılması mümkün olacaktır.
Elde edilecek suyun debi, sıcaklık ve kimyasal bileşimi, kullanımını yönlendirecek ve çeşitlendirecektir. Alanda,
seracılık yanında yeni kurulacak tesislerde sağlık ve sportif amaçlı sauna, çamur banyosu, termal tedavi
birimleri, yüzme havuzları vb planlanmalıdır.
1.Giriş
SAROT-Sarıot Kaplıcası Bolu – Mudurnu ilçesinin kuzeybatısındaki, Taşkesti beldesinin 7km batısındadır. Kaplıca, Ilıca
köyünün doğu girişindedir. Alan, Elmacık dağlarının güney eteklerinde olup, oldukça sarp ve engebelidir.
Kaplıcalarda topografik rakım 540 m dir. Alandaki, Osmanlı dönemine ait küçük bir hamam ile Özel İdare
tarafından yaptırılan özel banyolu küçük bir otel vardır. Kuzey Anadolu Fay Kuşağında (KAFK) bulunan
Kaplıcalar ve dolayı bundan morfolojik olarak da çok etkilenmiştir.SAROT- Sarıot Kaplıca suyu Kuzey Anadolu Fay
Kuşağındaki ikincil bir fay boyunca çıkmaktadır.. Çalışma alanında karasal iklim hakim olup, kışlar soğuk,
yazlar kurak ve sıcak geçmektedir. Mudurnu’da 31 yıllık rasat süresinde yıllık sıcaklık ortalaması [13] 9°,2C,
yağış 560,4 mm dir. Sıcak su yıkanma ve tedavi amaçlı kullanılmaktadır. Bu çalışmada,SAROT- Sarıot sıcak ve mineralli
sularının köken, fiziko- kimyasal nitelikleri , sıcak suyun debi ve sıcaklığını artırma olanakları ile turistik önem
kazanmasını sağlayacak olanakların araştırılması amaçlanmıştır. Farklı jeotermometrelerle akifer sıcaklığı
hesaplanmıştır. Kaplıca dolayında 20 km lik bir alanın 1/25000 ölçekli jeoloji haritası yapılmış, sıcak ve
mineralli suyun akifer oluşturma koşulları belirlenmiştir( Şekil 1
SAROT(SARIOT)TERMAL 2. Jeoloji SAROT TERMAL VADİ DEVREMÜLKLERİ,SAROT TERMAL PALACE DEVREMÜLKLERİ,SAROT TERMAL COUNTRY DEVREMÜLKLERİ,SAROT TERMAL PARK DEVREMÜLKLERİ BOLU MUDURNU TAŞKESTİ
İnceleme alanında Paleozoyik, Mesozoyik ve Tersiyer yaşlı kayalar yüzeyler. Bölge Kuzey Anadolu Fay
Kuşağında olması nedeni ile çok eskiden beri yerbilimciler tarafından incelemiştir. MTA tarafından da türlü
maden prospeksiyonları yapılmıştır.
SAROT TERMAL KAPLICALARI SARIOT 22.1. Paleozoyik
Kristalen temeli oluşturan türlü mağmatik ve metemorfik kayalardan oluşmuştur. Bunlar diyorit, tonalit
,diyabaz, amfibolit ve metamorfize olmuş türleridir. Yeşil şist fasiyesinde metemorfize olmuş bu kayaçlar çok
çatlaklı, parçalanmış bazen ezilmiş durumdadırlar. Aralarında kuvars damarları vardır.Koyu yeşil ve nefti
renktedirler .Tüm seri yer yer bazik damarlarla ve apinitlerle kesilmiştir. Derlenen örneklerin ince kesitleri
Kadıoğlu, Y. tarafından tanımlanmıştır. Bunlar metadiyorit, diyorit, tonalit ,amfibolit, apinit vb olup, çoğu
holokristalen taneli dokulu,ileri derecede basınç etkisinde yüksek metamorfizma derecesine maruz
kalmış,çoğunlukla killeşmiş plajioklas,amfibol,ikincil olarak kuvars,muskovit,epidot, titanit ve opak mineral
içerir. Kayaçlarda çatlaklı yapı gelişmiştir. Kayaçların parçalanmasına, ezilme ve çatlaklı yapı kazanmasına
alanın içinden yaklaşık doğu batı yönünde geçen Kuzey Anadolu Fay Kuşağı etkili olmuştur. Kristalen temelin
üzerinde, alanın doğusunda Alt Devoniyen yaşlı fosilli şist ve mermerler bulunur [1]. Kristalen temelin yaşının,
karşılaştırma yolu ile Alt Paleozoyik veya Prekambriyen olabileceği düşünülmektedir.
2.2. Mesozoyik SAROT TERMAL SARIOT SAROT TERMAL VADİ DEVREMÜLKLERİ,SAROT TERMAL PALACE DEVREMÜLKLERİ,SAROT TERMAL COUNTRY DEVREMÜLKLERİ,SAROT TERMAL PARK DEVREMÜLKLERİ BOLU MUDURNU TAŞKESTİ
İnceleme alanının güney ve batısında gözlenen Mesozoyik yaşlı kireçtaşı mostraları yaygın değildir. Batıdaki
mostrası, Bektemurlar köyünün 500 m güneyinden başlar ve Mudurnu Çayına kadar devam eder.Mostrada, bej
ve yeşilimsi kireçtaşı, grimsi marnla ardalanmaktadır. Kireçtaşı faylarla parçalanmış, ezilmiş, breşoit ve
milonitik yapı kazanmıştır. Alınan örnekte Sirel, E. tarafından, Globotruncana Linneiana (d’ Orb),Globotruncana
tricarinata (Que) fosilleri tayin edilmiş ve kayaca Üst kretase (Koniasiyen-Kampaniyen) yaşı verilmiştir.Alanın
güneyindeki mostrası Hisar tepededir.Burada da kireçtaşı ve killi kireçtaşı faylarla tamamen parçalanmış, ve
milonitik bir yapı kazanmıştır. Burada açılan malzeme ocağında farklı yönlerde faylanmalar ve , mostrada adeta
parçalanmalar görülmektedir. Alt seviyeler bej renkli üste doğruda kırmızımsı sarımsı renktedirler. Alt seviyeden
alınan örnekte Sirel,E. Pseudocuzillierina Sireli (İnan), Micellenea primitiva(Rahagli)fosillerini tayin ederek
Daniyen, Tanesiyen arası “Selandiyen” yaşı, üst seviyelerden alınan örnekte, Planorbulina cretae (Majzon) fosili
ile kayaca Paleosen yaşını vermiştir.
2.3.Tersiyer SAROT TERMAL
Tersiyer oluşukları inceleme alanının güneyinde, Mudurnu Çayı vadisinin her iki yamacında ve düşük kotlarda
mostradadır. Göl fasiyesinde olup tabakalanma genellikle seçik ve yataydır. Sarımsı bej renkli, arada koyu gri,
yeşilimsi killi siltli, alt seviyelerde çakıllı ve kumlu malzeme ardalanır. Mostraları, Hisar Tepe ile Mudurnu Çayı
arasından alanın batı sınırına kadar devam eder. Oluşuklarda yaş tayini için fosil bulunamazken, karşılaştırma
yolu ile Pliyosen olarak yaşlandırılmıştır.
2.4. Kuvaterner SAROT TERMAL SARIOT SAROT TERMAL VADİ DEVREMÜLKLERİ,SAROT TERMAL PALACE DEVREMÜLKLERİ,SAROT TERMAL COUNTRY DEVREMÜLKLERİ,SAROT TERMAL PARK DEVREMÜLKLERİ BOLU MUDURNU TAŞKESTİ
Buraya Mudurnu çayının eski alüvyonlarının oluşturduğu taraçalar, akarsu tabanındaki güncel çökeller, birikinti
konileri ve yamaç molozları dahildir. Taraçalar Mudurnu çayının her iki tarafında mostradadır. Pliyosen göl
çökelleri üzerine gelen blok, çakıl kum, silt, ve kil ile bunların ardalanması şeklindedir. Yanal geçişler ve çapraz
tabakalanmalar gözlenir. İnceleme alanını güneyde, doğudan batıya kat eder. Genişliği birkaç on metreden bin metreye kadar ulaşır. Kalınlığı 30m – 40 m dolayındadır. Türlü boydaki kırıntılar sıkılaşmamıştır. Hisar tepenin
kuzeyinde, Mudurnu çayının hemen kuzeyinde heyelanlı bir yapı sunarlar. Alüvyonu akarsuların tabanında
biriken 20m-25m kalınlıktaki güncel çökeller oluşturur. En yaygınları Mudurnu çayının tabanındadır. Türlü
boydaki kırıntılar akarsu yatağını doldurmuştur. Ilıca dere ve Karacasu tabanında bazen birikinti konisi ve
yamaç molozu ile karışık alüvyon, sıkılanmamış durumdadır.Özellikle sulu ve kuru derelerin ağızlarında türlü
boydaki köşeli malzeme yakından taşınarak birikinti konisi olarak depolanmıştır. Dik yamaçlardan dökülen
kırıntılar eğimin azaldığı ortamlarda toplanmışlardır.
2.5. Mağmatik Faaliyet SAROT TERMAL SARIOT
İnceleme alanında tonalit, diyorit, piroksenit, apinit vb pluton kayaları mostra vermektedir. Geniş alanlarda
yaygındır. Diyoritler daha çok amfibolitlerle beraber bulunurlar. Bazik mağmatik kayaçlar genellikle basınç
etkisinde bazende aşırı derecede metemorfize olmuş ve değişmişlerdir.
2.6. Tektonik SAROT TERMAL SARIOT
İnceleme alanının güneyinden geçen Kuzey Anadolu Fay Kuşağının etkisi ile alandaki tüm kayaçlarda çatlaklı
yapı gelişmiş, faylar, ezilmeler, breşoit ve milonitik yapılar gözlenmektedir. Kayaçlarda yoğun çatlak sistemleri
gelişmiştir. Mağmatik ve metemorfik kayalar çok çatlaklı olup, yol yarmaları, vadi yamaçları ve temel
kazılarında ezilme ve ufalanmalar gözlenmektedir. Çatlakların içi genellikle boş olup, bir kısmı ikincil mineral
çökelimi ile doludur.Alanda, Mudurnu çayı vadisine doğru kayaçlarda parçalanmalar daha da artmaktadır.
Doğrultu atımlı sağ yönlü Kuzey Anadolu Fayı alanın güneyinden yaklaşık doğu – batı doğrultusunda geçer.
Taşkesti ve civarı, bir pull-apart (çek-ayır) havza görünümündedir. Mudurnu çayı vadisinde bu fayın düşey
atımları da gözlenmektedir.Burada farklı seviyelerde taraçalar gelişmiştir. Sıcak suyun çıkışına neden olan
Kaplıcalar fayı önce K 65° D yönünde uzanırken batıya doğru K 70° D ile devam etmektedir. Alanda bununla
uyumlu ve verev gidişli pek çok fay tespit edilerek haritalanmıştır.
3. HİDROJEOLOJİ SAROT TERMAL SARIOT
İnceleme alanında sıcak ve mineralli suların akiferi, çok kırıklı ve çatlaklı mağmatik ve metamorfik kayalardır.
Bunlar ikincil gözenekliliğe ve geçirimliliğe sahiptirler.Akışkanın depolandığı seviyenin üzerindeki kayaalar
bozuşarak veya bazı kuşaklarda çatlaklar türlü maddelerle doldurularak bu akiferin örtüsünü oluşturmuştur.
Sarıot Kaplıcasını besleyen Ana Kaynağın suyu ikincil bir fay boyunca çıkmaktadır. Alanda, Ana Kaynağın
güneybatısında ve 600 m mesafeye kadar üç adet sıcak ve mineralli su kaynağı daha vardır. Bunlar Çökeklik,
Çeltiklik ve Aşağı Köy Kaynaklarıdır.Bunların oluşumları benzer olup, aynı fay boyunca çıkmakta ,ancak debi
ve sıcaklıkları farklıdır SAROT – Sarıot Kaplıcası Ana Kaynak: Tarihi hamamın 115 m doğu – kuzeydoğusundadır. Betondan 3.5m x 2 m
boyutunda dikdörtgene benzer kaptajı yapılmıştır . Kaptajda su derinliği yaklaşık 0,70 m dir. Sıcak su kaptajın
ortasından , birkaç noktadan ve dipten kaynayarak çıkmaktadır. Sıcaklığı 63ºC olup, debisi 1,709 l/s dir.
Çökeklik Kaynağı: Ana Kaynaktan sonraki en önemli kaynaktır.Ana Kaynağın 265 m güneybatısındadır. Su
çıkışı iki noktadan olup, ikisi arasında 3,20 m mesafe vardır. Sıcaklığı 42ºC olup debisi 1,526 l/s dir. Kaplıcalar
fayından yükselen sıcak su, Ilıca Köyü önündeki alüvyon içinde dağılmakta, bir miktar da alüvyondaki soğuk su
buna karışarak sıcaklığını düşürmektedir.
Çeltiklik Kaynağı: Çökeklik Kaynağının 97,5 m güney batısında olup Gicik hamamı da denmektedir. Su çıkışı
birbirine yakın pek çok noktadan olmaktadır. Burası bir kaynak alanıdır. Sıcaklığı 38ºC olup, debisi 0,253 l/s dir.
Buna da alüvyondaki soğuk sudan bir miktar karışmaktadır.
Aşağı Köy Kaynağı: Kaplıcalar Fayının uzantısında, Ana Kaynağın yaklaşık 600 m güney batısındadır. Burası
da bir kaynak alanı olup, su pek çok noktadan çıkmaktadır. Debisi 0,476 l/s dır. Sıcaklığı, 30ºC tır. Kaynağın
oluşumu Çökeklik ve Çeltiklik Kaynakları gibidir.
4. Jeofizik İncelemeler SAROT TERMAL SARIOT
Kaplıcanın gelişmesinde ihtiyaç duyulan sıcak suyun sondajlarla SAROT Beldesi için açılacak kuyu yerinin belirlenmesi,
delme aşamasında kesilecek farklı özellikteki kayaların yayılım ve kalınlığını bulmak ve yapıyı ortaya
çıkarabilmek amacıyla jeofizik rezistivite incelemesinden de yararlanılmıştır [2]. Kaplıca alanında 5 noktada 70-
200m derinliğe inilecek şekilde jeofizik elektriki sondaj ölçüsü alınmıştır. Kayaçlar, bozuşmuş kesimlerinde ve
sıcak su taşıyan kuşaklarında çok düşük, masif kısımlarda ise yüksek rezistivite değerleri sunmaktadır. Düşük
rezistiviteli seviyelere 1 ve 3 nolu ölçülerde daha belirgin rastlanmıştır.
5. SAROT TERMAL Suların Kimyası ve Kökeni
SAROT TERMAL -Sarıot Kaplıca suyunun kimyasal özelliklerini incelemek amacıyla Temmuz ve Kasım 2002 de alınan
örneklerin analizleri DSİ, TAKK Daire Başkanlığı Laboratuvarında yaptırılmıştır. Bu analizlerin sonuçları ile
daha önceki yıllarda bazı araştırıcılar tarafından yapılanSAROT TERMAL – Sarıot Ana Kaynağın tahlil sonuçları
Kaynak sıcaklıklarında ve başlıca çözünmüş iyon miktarlarında zamana bağlı belirgin bir
değişme gözlenmemiştir.Suların yarılogaritmik diyagramında iyonların miliekivalen değerlerini birleştiren
doğrular birbirine çok yakın geçmektedir. Bu, suların benzer bileşimli olduğunu göstermektedir
Suların pH’ı 7- 9,1 elektriksel iletkenliği (EC) 1035-1740 µS/cm, toplam sertliği 33,29 – 49 FSº arasında değişir.
SAROTTERMAL-Sarıot sıcak suları Uluslararası Hidrojeologlar Birliğine (AIH) [9] göre “Na, Ca, SO4 ,
sıcak ve mineralli
sular”dır. Na inceleme alanı içindeki mağmatik kayaçların bozuşmasından, SO4 da yine aynı kayalar içindeki
piritin sulu ortamda oksidasyonu ile sıcak sulara geçmiş olmalıdır Derinlere süzülen yağış suları ,
jeotermal gradyanla ısınarak tekrar yer yüzüne çıkmaktadır. Sıcak suların geldiği derinlik için bir yaklaşım şu
formülle hesaplanabilir:
D= (Sk- So) jg + Yüzey kuşağı (Canik, 1982).Burada, D, sıcak suyun geldiği derinlik (m), Sk ,incelenen
kaynağın sıcaklığı (°C), So, inceleme alanının yıllık ortalama sıcaklığı (°C), Jg ,alanın jeotermik gradyanı
(ºC/45m) ve yüzey kuşağı, atmosferik olaylar nedeniyle jeotermal gradyan artışının izlenemediği derinliktir(m).
Mudurnunun 6 yıllık ortalama sıcaklığı 10,1 °C olup, jeotermal gradyanı kristalen temellerde yaklaşık 45 m
kabullenmek büyük hata olmayacaktır. Yüzey kuşağı kalınlığı da yaklaşık 75 m alınarak, sıcak suyun geldiği
derinlik 2450 m bulunmuştur Fakat sıcak suyun bu derinlikten yükselirken soğuk yer altı suyu ile
karışabileceği düşünülürse, bu hesaplanan derinliğin daha fazla olması gerekmektedir.Giggenbach tarafından
hazırlanmış olan Na-K-Mg üçgen diyagramına göre alandaki sular“olgun olmayan sular” gurubunda yer
almasından dolayı akifer sıcaklığı için hesaplanan katyon jeotermometresi kullanılmamıştır
Çökeklik ve Aşağıköy sıcak kaynakları alüvyondan gelen sığ soğuk sular ile karıştıklarından dolayı akifer
sıcaklığı hesaplamalarında yalnız ,SAROT TERMAL- Sarıot Ana kaynağının değerleri dikkate alınmıştır.
6. Sıcak ve Mineralli Suların Çoğaltılması
Sarıot Kaplıcasında halk görenek ve sorgulayarak derdine çare aramaktadır. Bu sular SO4 li sular olup, CO2 gazı
içermediğinden daha çok böbrek ve idrar yolları hastalıkları üzerinde etkili olduğu söylenmektedir.Yörede
turizm canlılığı için Kaplıca dolayında yeni kurumların meydana getirilmesi gerekmektedir. Sıcak ve mineralli
suların miktarlarının artırılması, yapılacak sondajlara bağlıdır. Yapılan incelemelere göre Kaplıcalarda, sıcak su
alınabilecek iki sondaj yeri önerilmiştir. Açılacak kuyuların derinliğide 200 ± 25m olmalıdır. Her iki sondajın
teknik özellikleri aynı olup, 1.nci nokta 1 nolu jeofizik rezistivite noktası ile çakışmakta ve Kaplıca otelinin
kuzey doğu köşesinin 13 m doğusunda yer almalıdır. 2.nci nokta SAROT TERMAL -Sarıot Kaplıcası Ana Kaynağının yaklaşık 8m
kuzeydoğusundadır. Burası 3 nolu jeofizik noktası ile çakışmaktadır
7. Sıcak ve Mineralli Sulardan Yararlanma
Sondajlardan alınan su, Ana Kaynağın 700 m güneyinden geçen 82 nolu Ankara-Adapazarı devlet kara yolu ile
Mudurnu çayı arasında kalan alana yapılacak tesislerde değerlendirilmelidir. Bu alan 250m-300m
genişlikte,1000m den fazla uzunlukta,az eğimli,vadiye hakim temaşa noktası gibi konumu, tesis kurmaya uygun
jeolojik ve jeomorfolojik yapısı ile son derece önemlidir.Tesis alanının batıya doğru çok daha fazla
genişletilmesi de mümkündür. Yerli ve yabancı turistlerin yararlanmasına yönelik yeni ve çağa uygun tesisler bu
alanda inşa edilmelidir. Bunlardan su ile türlü tedavi üniteleri,çamur banyoları,sauna, yüzme havuzları vb gibi
tesisler yanında, yöredeki ormanda yürüyüş parkurlarının da yapılması ile çeşitlenecek tesislere, alanın doğal
güzelliği de eklenince, burası ülkemizin önemli bir termal turizm, sağlık, spor ve rehabilitasyon merkezi olarak
ünlenecektir.
8. Sonuçlar SAROT TERMAL
1. Kaplıca dolayında 20 km
lik bir alanın 1/25000 ölçekli jeoloji haritası yapılmış, sıcak ve mineralli su
kaynaklarının özellikleri belirlenmiştir .
2.SAROT TERMAL- Sarıot kaplıca kaynakları fay boyunca yükselen 63ºC sıcaklıktaki düşük enthalpili, sığ dolaşımla oluşmuş,
kökeni meteorik olan suların yer altına, ikicil gözeneklik ve geçirimliliği gelişmiş olan kuşaklara kadar süzülüp,
burada jeotermal gradyanla ısınarak, tekrar yer yüzüne yükselmeleri ile oluşmuşlardır.
3. Silis jeotermometre sonuçları, alanda düşük entalpili 67-99ºC arasında akışkan içeren bir sistemin varlığını
göstermektedir.
4. Kaplıcalarda, sıcak su alınabilecek iki sondaj yeri önerilmiştir.
5. Yeni kaplıca tesislerinin ana kaynağın 700 m güneyinde bulunan devlet karayolu ile Mudurnu çayı arasındaki
alana kurulması gelişmesini hızlandıracaktır.
9.Teşekkür
Bu araştırmanın parasal giderleri,Kocaeli Üniversitesi Bilimsel Araştırma Fonu tarafından karşılanmıştır.
10.Kaynaklar
[1]. Abdüsselamoğlu, M.Ş., Elmacık Dağı ile Mudurnu ve Göynük civarının jeolojisi, İ.Ü.F.F. Monografileri,
Sayı: 14, 1959, İstanbul.
[2]. Akademi zemin ve su sondaj Ltd. Şti.,Bolu ili, Mudurnu ilçesi Taşkesti-SAROT-Sarıot Kaplıcasının jeoloji,
hidrojeoloji ve jeofizik incelemesi, 2001 Ankara.
[3].Canik, B., Bolu sıcak su kaynaklarının hidrojeoloji incelemesi, Doçentlik tezi. Selcuk Üniversitesi Fen
Fakültesi yayınları, sayfa :74,1980, Konya.
[4] .Canik, B., Hidrojeoloji (Yeraltı sularının aranması , işletilmesi, kimyası) ISBN 975-94414-0-3, Ertem
Matbaası , 1998 Ankara.
[5].Canik,B.& Pasvanoğlu, S. Hydrogeological and Geothermale investigation of the Sarıot Spa-SAROT (Bolu-Mudurnu)
and surroundings.Symposion of balneologie , 2003, Beppu, Japan.
[6].Craig, H.,Isotopic variations in meteoric waters. Science 133, 1702- 1703.
[7] Çağlar, K.Ö., Türkiye Maden Suları ve kaplıcaları.MTA yayını, Seri B, No:11, fas. 3, sayfa: 636, 1961,
Ankara-Turkiye.
[8].Gigenbach,W.F.,Geothermal solute equilibrium. Derivation of Na-K-Mg-Ca geoindicators.
Geochim.Cosmochim. Acta, 52, 2749-2765, 1988.
[9].Iah (International Association of Hydrogelogists) , Map of Mineral and thermal water of Euarope. Scale
1:500,000. International Association of Hydrogelogists. 1979,United Kingdom.
[10].Yenel, O., Türkiye Maden Suları. İstanbul Üniversitesi tıp Fakültesi yayını, Marmara bölgesi fas. 2 sayfa:
202. 1970, İstanbul – Turkiye.
[11]. Sayın, M.,1987 :İzotop teknikleri kullanılarak yeraltı suyu orijininin belirlenmesi. Hidrolojide İzotoplar ve
Nükleer Teknikler Semineri.Bildiriler kitabı, s.177-196, DSİ Matbaası,Ankara.
[12]. Schoeller, H., Les eaus souterrians Masson et. Cie, 1962, Paris
[13].Thornthwaite, C.W., An approach a rational classification of climate, the geographical review, p. 55-94,
volume 38, 1948, New York.sarot
halk arasındada sarot denmiştir.
SAROT KAPLICALARI BOLU MUDURNU TAŞKESTİ ILICA KÖYÜ
Sarat Suyun çok durmaktan dolayı renginin ve kokusunun değişmesi.RENGİ DEĞİŞİK SU
SAROT TERMAL
SARIOT BOLU-MUDURNU KAPLICA SULARININ
ÇOĞALTILMASI ve BUNLARDAN YARARLANMA ÖNERİLERİ
Baki Canik
, Suzan Pasvanoğlu
Ankara Üniversitesi Müh.Fak.Jeoloji Müh. Böl. Emekli Öğretim Üyesi ,Ankara
Kocaeli Üniversitesi,Müh Fak.Jeoloji Müh. Bölümü, Kocaeli
Özet
Bu araştırmada, SAROT-Sarıot sıcak ve mineralli sularının sondajlı kaptajlarla çoğaltılması ve mevcut tesislerin
güneyinde kurulacak yeni tesislerde, elde edilecek suyun sıcaklık ve debisine bağlı olarak önerilen türlü
yararlanma olanakları üzerinde durulmuştur.
Sondajlı kaptajlarda dolayın jeolojik özellikleri ve kayaçların petro-fiziksel özelliklerinin bilinmesi çok
önemlidir. Kaplıca dolayında temeli yeşil şist fasiyesindeki kayalar oluşturur.Bunların üzerine Kaplıcanın
güneydoğusunda Üst Kretase kireçtaşı ile güneybatısında Paleosen kireçtaşı gelir. Alanın güneyinde Pliyosen
göl çökelleri ile Kuvaterner oluşukları bunları örter. Sıcak ve mineralli su akiferini diyorit, tonalit, diyabaz,
amfibolit gibi yeşil şist fasiyesindeki ikincil gözenekliliğe ve geçirimliliğe sahip kayalar oluşturur. Sarıot
kaplıca suyu, Kuzey Anadolu Fay (KAF) kuşağındaki ikincil bir fay boyunca çıkmaktadır. Sıcaklık ana kaynakta
63 ºC olup, debi 1.7 l /s dir. Bunun güney batısındaki ikincil kaynaklarda debi ve sıcaklık çok daha azdır..Bu
sular meteorik kökenli olup, derinlere inişi sırasında jeotermal gradyanla giderek ısınmakta fay, yarık, çatlak ve
kendisine hidrotermal oluk görevi yapan diğer süreksizlik düzlemleri boyunca yükselerek yeryüzüne
ulaşmaktadır. AIH sınıflamasında,suların kimyasal bileşimlerine göre sınıfları “Na, Ca, SO4 lı sıcak ve mineralli
sular” dır.SAROT – Sarıot Kaplıcasında yapılacak sondajlarla, suyun sıcaklık ve debisinin artırılması mümkün olacaktır.
Elde edilecek suyun debi, sıcaklık ve kimyasal bileşimi, kullanımını yönlendirecek ve çeşitlendirecektir. Alanda,
seracılık yanında yeni kurulacak tesislerde sağlık ve sportif amaçlı sauna, çamur banyosu, termal tedavi
birimleri, yüzme havuzları vb planlanmalıdır.
1.Giriş
SAROT-Sarıot Kaplıcası Bolu – Mudurnu ilçesinin kuzeybatısındaki, Taşkesti beldesinin 7km batısındadır. Kaplıca, Ilıca
köyünün doğu girişindedir. Alan, Elmacık dağlarının güney eteklerinde olup, oldukça sarp ve engebelidir.
Kaplıcalarda topografik rakım 540 m dir. Alandaki, Osmanlı dönemine ait küçük bir hamam ile Özel İdare
tarafından yaptırılan özel banyolu küçük bir otel vardır. Kuzey Anadolu Fay Kuşağında (KAFK) bulunan
Kaplıcalar ve dolayı bundan morfolojik olarak da çok etkilenmiştir.SAROT- Sarıot Kaplıca suyu Kuzey Anadolu Fay
Kuşağındaki ikincil bir fay boyunca çıkmaktadır.. Çalışma alanında karasal iklim hakim olup, kışlar soğuk,
yazlar kurak ve sıcak geçmektedir. Mudurnu’da 31 yıllık rasat süresinde yıllık sıcaklık ortalaması [13] 9°,2C,
yağış 560,4 mm dir. Sıcak su yıkanma ve tedavi amaçlı kullanılmaktadır. Bu çalışmada,SAROT- Sarıot sıcak ve mineralli
sularının köken, fiziko- kimyasal nitelikleri , sıcak suyun debi ve sıcaklığını artırma olanakları ile turistik önem
kazanmasını sağlayacak olanakların araştırılması amaçlanmıştır. Farklı jeotermometrelerle akifer sıcaklığı
hesaplanmıştır. Kaplıca dolayında 20 km lik bir alanın 1/25000 ölçekli jeoloji haritası yapılmış, sıcak ve
mineralli suyun akifer oluşturma koşulları belirlenmiştir( Şekil 1
SAROT(SARIOT)TERMAL 2. Jeoloji SAROT TERMAL VADİ DEVREMÜLKLERİ,SAROT TERMAL PALACE DEVREMÜLKLERİ,SAROT TERMAL COUNTRY DEVREMÜLKLERİ,SAROT TERMAL PARK DEVREMÜLKLERİ BOLU MUDURNU TAŞKESTİ
İnceleme alanında Paleozoyik, Mesozoyik ve Tersiyer yaşlı kayalar yüzeyler. Bölge Kuzey Anadolu Fay
Kuşağında olması nedeni ile çok eskiden beri yerbilimciler tarafından incelemiştir. MTA tarafından da türlü
maden prospeksiyonları yapılmıştır.
SAROT TERMAL KAPLICALARI SARIOT 22.1. Paleozoyik
Kristalen temeli oluşturan türlü mağmatik ve metemorfik kayalardan oluşmuştur. Bunlar diyorit, tonalit
,diyabaz, amfibolit ve metamorfize olmuş türleridir. Yeşil şist fasiyesinde metemorfize olmuş bu kayaçlar çok
çatlaklı, parçalanmış bazen ezilmiş durumdadırlar. Aralarında kuvars damarları vardır.Koyu yeşil ve nefti
renktedirler .Tüm seri yer yer bazik damarlarla ve apinitlerle kesilmiştir. Derlenen örneklerin ince kesitleri
Kadıoğlu, Y. tarafından tanımlanmıştır. Bunlar metadiyorit, diyorit, tonalit ,amfibolit, apinit vb olup, çoğu
holokristalen taneli dokulu,ileri derecede basınç etkisinde yüksek metamorfizma derecesine maruz
kalmış,çoğunlukla killeşmiş plajioklas,amfibol,ikincil olarak kuvars,muskovit,epidot, titanit ve opak mineral
içerir. Kayaçlarda çatlaklı yapı gelişmiştir. Kayaçların parçalanmasına, ezilme ve çatlaklı yapı kazanmasına
alanın içinden yaklaşık doğu batı yönünde geçen Kuzey Anadolu Fay Kuşağı etkili olmuştur. Kristalen temelin
üzerinde, alanın doğusunda Alt Devoniyen yaşlı fosilli şist ve mermerler bulunur [1]. Kristalen temelin yaşının,
karşılaştırma yolu ile Alt Paleozoyik veya Prekambriyen olabileceği düşünülmektedir.
2.2. Mesozoyik SAROT TERMAL SARIOT SAROT TERMAL VADİ DEVREMÜLKLERİ,SAROT TERMAL PALACE DEVREMÜLKLERİ,SAROT TERMAL COUNTRY DEVREMÜLKLERİ,SAROT TERMAL PARK DEVREMÜLKLERİ BOLU MUDURNU TAŞKESTİ
İnceleme alanının güney ve batısında gözlenen Mesozoyik yaşlı kireçtaşı mostraları yaygın değildir. Batıdaki
mostrası, Bektemurlar köyünün 500 m güneyinden başlar ve Mudurnu Çayına kadar devam eder.Mostrada, bej
ve yeşilimsi kireçtaşı, grimsi marnla ardalanmaktadır. Kireçtaşı faylarla parçalanmış, ezilmiş, breşoit ve
milonitik yapı kazanmıştır. Alınan örnekte Sirel, E. tarafından, Globotruncana Linneiana (d’ Orb),Globotruncana
tricarinata (Que) fosilleri tayin edilmiş ve kayaca Üst kretase (Koniasiyen-Kampaniyen) yaşı verilmiştir.Alanın
güneyindeki mostrası Hisar tepededir.Burada da kireçtaşı ve killi kireçtaşı faylarla tamamen parçalanmış, ve
milonitik bir yapı kazanmıştır. Burada açılan malzeme ocağında farklı yönlerde faylanmalar ve , mostrada adeta
parçalanmalar görülmektedir. Alt seviyeler bej renkli üste doğruda kırmızımsı sarımsı renktedirler. Alt seviyeden
alınan örnekte Sirel,E. Pseudocuzillierina Sireli (İnan), Micellenea primitiva(Rahagli)fosillerini tayin ederek
Daniyen, Tanesiyen arası “Selandiyen” yaşı, üst seviyelerden alınan örnekte, Planorbulina cretae (Majzon) fosili
ile kayaca Paleosen yaşını vermiştir.
2.3.Tersiyer SAROT TERMAL
Tersiyer oluşukları inceleme alanının güneyinde, Mudurnu Çayı vadisinin her iki yamacında ve düşük kotlarda
mostradadır. Göl fasiyesinde olup tabakalanma genellikle seçik ve yataydır. Sarımsı bej renkli, arada koyu gri,
yeşilimsi killi siltli, alt seviyelerde çakıllı ve kumlu malzeme ardalanır. Mostraları, Hisar Tepe ile Mudurnu Çayı
arasından alanın batı sınırına kadar devam eder. Oluşuklarda yaş tayini için fosil bulunamazken, karşılaştırma
yolu ile Pliyosen olarak yaşlandırılmıştır.
2.4. Kuvaterner SAROT TERMAL SARIOT SAROT TERMAL VADİ DEVREMÜLKLERİ,SAROT TERMAL PALACE DEVREMÜLKLERİ,SAROT TERMAL COUNTRY DEVREMÜLKLERİ,SAROT TERMAL PARK DEVREMÜLKLERİ BOLU MUDURNU TAŞKESTİ
Buraya Mudurnu çayının eski alüvyonlarının oluşturduğu taraçalar, akarsu tabanındaki güncel çökeller, birikinti
konileri ve yamaç molozları dahildir. Taraçalar Mudurnu çayının her iki tarafında mostradadır. Pliyosen göl
çökelleri üzerine gelen blok, çakıl kum, silt, ve kil ile bunların ardalanması şeklindedir. Yanal geçişler ve çapraz
tabakalanmalar gözlenir. İnceleme alanını güneyde, doğudan batıya kat eder. Genişliği birkaç on metreden bin metreye kadar ulaşır. Kalınlığı 30m – 40 m dolayındadır. Türlü boydaki kırıntılar sıkılaşmamıştır. Hisar tepenin
kuzeyinde, Mudurnu çayının hemen kuzeyinde heyelanlı bir yapı sunarlar. Alüvyonu akarsuların tabanında
biriken 20m-25m kalınlıktaki güncel çökeller oluşturur. En yaygınları Mudurnu çayının tabanındadır. Türlü
boydaki kırıntılar akarsu yatağını doldurmuştur. Ilıca dere ve Karacasu tabanında bazen birikinti konisi ve
yamaç molozu ile karışık alüvyon, sıkılanmamış durumdadır.Özellikle sulu ve kuru derelerin ağızlarında türlü
boydaki köşeli malzeme yakından taşınarak birikinti konisi olarak depolanmıştır. Dik yamaçlardan dökülen
kırıntılar eğimin azaldığı ortamlarda toplanmışlardır.
2.5. Mağmatik Faaliyet SAROT TERMAL SARIOT
İnceleme alanında tonalit, diyorit, piroksenit, apinit vb pluton kayaları mostra vermektedir. Geniş alanlarda
yaygındır. Diyoritler daha çok amfibolitlerle beraber bulunurlar. Bazik mağmatik kayaçlar genellikle basınç
etkisinde bazende aşırı derecede metemorfize olmuş ve değişmişlerdir.
2.6. Tektonik SAROT TERMAL SARIOT
İnceleme alanının güneyinden geçen Kuzey Anadolu Fay Kuşağının etkisi ile alandaki tüm kayaçlarda çatlaklı
yapı gelişmiş, faylar, ezilmeler, breşoit ve milonitik yapılar gözlenmektedir. Kayaçlarda yoğun çatlak sistemleri
gelişmiştir. Mağmatik ve metemorfik kayalar çok çatlaklı olup, yol yarmaları, vadi yamaçları ve temel
kazılarında ezilme ve ufalanmalar gözlenmektedir. Çatlakların içi genellikle boş olup, bir kısmı ikincil mineral
çökelimi ile doludur.Alanda, Mudurnu çayı vadisine doğru kayaçlarda parçalanmalar daha da artmaktadır.
Doğrultu atımlı sağ yönlü Kuzey Anadolu Fayı alanın güneyinden yaklaşık doğu – batı doğrultusunda geçer.
Taşkesti ve civarı, bir pull-apart (çek-ayır) havza görünümündedir. Mudurnu çayı vadisinde bu fayın düşey
atımları da gözlenmektedir.Burada farklı seviyelerde taraçalar gelişmiştir. Sıcak suyun çıkışına neden olan
Kaplıcalar fayı önce K 65° D yönünde uzanırken batıya doğru K 70° D ile devam etmektedir. Alanda bununla
uyumlu ve verev gidişli pek çok fay tespit edilerek haritalanmıştır.
3. HİDROJEOLOJİ SAROT TERMAL SARIOT
İnceleme alanında sıcak ve mineralli suların akiferi, çok kırıklı ve çatlaklı mağmatik ve metamorfik kayalardır.
Bunlar ikincil gözenekliliğe ve geçirimliliğe sahiptirler.Akışkanın depolandığı seviyenin üzerindeki kayaalar
bozuşarak veya bazı kuşaklarda çatlaklar türlü maddelerle doldurularak bu akiferin örtüsünü oluşturmuştur.
Sarıot Kaplıcasını besleyen Ana Kaynağın suyu ikincil bir fay boyunca çıkmaktadır. Alanda, Ana Kaynağın
güneybatısında ve 600 m mesafeye kadar üç adet sıcak ve mineralli su kaynağı daha vardır. Bunlar Çökeklik,
Çeltiklik ve Aşağı Köy Kaynaklarıdır.Bunların oluşumları benzer olup, aynı fay boyunca çıkmakta ,ancak debi
ve sıcaklıkları farklıdır SAROT – Sarıot Kaplıcası Ana Kaynak: Tarihi hamamın 115 m doğu – kuzeydoğusundadır. Betondan 3.5m x 2 m
boyutunda dikdörtgene benzer kaptajı yapılmıştır . Kaptajda su derinliği yaklaşık 0,70 m dir. Sıcak su kaptajın
ortasından , birkaç noktadan ve dipten kaynayarak çıkmaktadır. Sıcaklığı 63ºC olup, debisi 1,709 l/s dir.
Çökeklik Kaynağı: Ana Kaynaktan sonraki en önemli kaynaktır.Ana Kaynağın 265 m güneybatısındadır. Su
çıkışı iki noktadan olup, ikisi arasında 3,20 m mesafe vardır. Sıcaklığı 42ºC olup debisi 1,526 l/s dir. Kaplıcalar
fayından yükselen sıcak su, Ilıca Köyü önündeki alüvyon içinde dağılmakta, bir miktar da alüvyondaki soğuk su
buna karışarak sıcaklığını düşürmektedir.
Çeltiklik Kaynağı: Çökeklik Kaynağının 97,5 m güney batısında olup Gicik hamamı da denmektedir. Su çıkışı
birbirine yakın pek çok noktadan olmaktadır. Burası bir kaynak alanıdır. Sıcaklığı 38ºC olup, debisi 0,253 l/s dir.
Buna da alüvyondaki soğuk sudan bir miktar karışmaktadır.
Aşağı Köy Kaynağı: Kaplıcalar Fayının uzantısında, Ana Kaynağın yaklaşık 600 m güney batısındadır. Burası
da bir kaynak alanı olup, su pek çok noktadan çıkmaktadır. Debisi 0,476 l/s dır. Sıcaklığı, 30ºC tır. Kaynağın
oluşumu Çökeklik ve Çeltiklik Kaynakları gibidir.
4. Jeofizik İncelemeler SAROT TERMAL SARIOT
Kaplıcanın gelişmesinde ihtiyaç duyulan sıcak suyun sondajlarla SAROT Beldesi için açılacak kuyu yerinin belirlenmesi,
delme aşamasında kesilecek farklı özellikteki kayaların yayılım ve kalınlığını bulmak ve yapıyı ortaya
çıkarabilmek amacıyla jeofizik rezistivite incelemesinden de yararlanılmıştır [2]. Kaplıca alanında 5 noktada 70-
200m derinliğe inilecek şekilde jeofizik elektriki sondaj ölçüsü alınmıştır. Kayaçlar, bozuşmuş kesimlerinde ve
sıcak su taşıyan kuşaklarında çok düşük, masif kısımlarda ise yüksek rezistivite değerleri sunmaktadır. Düşük
rezistiviteli seviyelere 1 ve 3 nolu ölçülerde daha belirgin rastlanmıştır.
5. SAROT TERMAL Suların Kimyası ve Kökeni
SAROT TERMAL -Sarıot Kaplıca suyunun kimyasal özelliklerini incelemek amacıyla Temmuz ve Kasım 2002 de alınan
örneklerin analizleri DSİ, TAKK Daire Başkanlığı Laboratuvarında yaptırılmıştır. Bu analizlerin sonuçları ile
daha önceki yıllarda bazı araştırıcılar tarafından yapılanSAROT TERMAL – Sarıot Ana Kaynağın tahlil sonuçları
Kaynak sıcaklıklarında ve başlıca çözünmüş iyon miktarlarında zamana bağlı belirgin bir
değişme gözlenmemiştir.Suların yarılogaritmik diyagramında iyonların miliekivalen değerlerini birleştiren
doğrular birbirine çok yakın geçmektedir. Bu, suların benzer bileşimli olduğunu göstermektedir
Suların pH’ı 7- 9,1 elektriksel iletkenliği (EC) 1035-1740 µS/cm, toplam sertliği 33,29 – 49 FSº arasında değişir.
SAROTTERMAL-Sarıot sıcak suları Uluslararası Hidrojeologlar Birliğine (AIH) [9] göre “Na, Ca, SO4 ,
sıcak ve mineralli
sular”dır. Na inceleme alanı içindeki mağmatik kayaçların bozuşmasından, SO4 da yine aynı kayalar içindeki
piritin sulu ortamda oksidasyonu ile sıcak sulara geçmiş olmalıdır Derinlere süzülen yağış suları ,
jeotermal gradyanla ısınarak tekrar yer yüzüne çıkmaktadır. Sıcak suların geldiği derinlik için bir yaklaşım şu
formülle hesaplanabilir:
D= (Sk- So) jg + Yüzey kuşağı (Canik, 1982).Burada, D, sıcak suyun geldiği derinlik (m), Sk ,incelenen
kaynağın sıcaklığı (°C), So, inceleme alanının yıllık ortalama sıcaklığı (°C), Jg ,alanın jeotermik gradyanı
(ºC/45m) ve yüzey kuşağı, atmosferik olaylar nedeniyle jeotermal gradyan artışının izlenemediği derinliktir(m).
Mudurnunun 6 yıllık ortalama sıcaklığı 10,1 °C olup, jeotermal gradyanı kristalen temellerde yaklaşık 45 m
kabullenmek büyük hata olmayacaktır. Yüzey kuşağı kalınlığı da yaklaşık 75 m alınarak, sıcak suyun geldiği
derinlik 2450 m bulunmuştur Fakat sıcak suyun bu derinlikten yükselirken soğuk yer altı suyu ile
karışabileceği düşünülürse, bu hesaplanan derinliğin daha fazla olması gerekmektedir.Giggenbach tarafından
hazırlanmış olan Na-K-Mg üçgen diyagramına göre alandaki sular“olgun olmayan sular” gurubunda yer
almasından dolayı akifer sıcaklığı için hesaplanan katyon jeotermometresi kullanılmamıştır
Çökeklik ve Aşağıköy sıcak kaynakları alüvyondan gelen sığ soğuk sular ile karıştıklarından dolayı akifer
sıcaklığı hesaplamalarında yalnız ,SAROT TERMAL- Sarıot Ana kaynağının değerleri dikkate alınmıştır.
6. Sıcak ve Mineralli Suların Çoğaltılması
Sarıot Kaplıcasında halk görenek ve sorgulayarak derdine çare aramaktadır. Bu sular SO4 li sular olup, CO2 gazı
içermediğinden daha çok böbrek ve idrar yolları hastalıkları üzerinde etkili olduğu söylenmektedir.Yörede
turizm canlılığı için Kaplıca dolayında yeni kurumların meydana getirilmesi gerekmektedir. Sıcak ve mineralli
suların miktarlarının artırılması, yapılacak sondajlara bağlıdır. Yapılan incelemelere göre Kaplıcalarda, sıcak su
alınabilecek iki sondaj yeri önerilmiştir. Açılacak kuyuların derinliğide 200 ± 25m olmalıdır. Her iki sondajın
teknik özellikleri aynı olup, 1.nci nokta 1 nolu jeofizik rezistivite noktası ile çakışmakta ve Kaplıca otelinin
kuzey doğu köşesinin 13 m doğusunda yer almalıdır. 2.nci nokta SAROT TERMAL -Sarıot Kaplıcası Ana Kaynağının yaklaşık 8m
kuzeydoğusundadır. Burası 3 nolu jeofizik noktası ile çakışmaktadır
7. Sıcak ve Mineralli Sulardan Yararlanma
Sondajlardan alınan su, Ana Kaynağın 700 m güneyinden geçen 82 nolu Ankara-Adapazarı devlet kara yolu ile
Mudurnu çayı arasında kalan alana yapılacak tesislerde değerlendirilmelidir. Bu alan 250m-300m
genişlikte,1000m den fazla uzunlukta,az eğimli,vadiye hakim temaşa noktası gibi konumu, tesis kurmaya uygun
jeolojik ve jeomorfolojik yapısı ile son derece önemlidir.Tesis alanının batıya doğru çok daha fazla
genişletilmesi de mümkündür. Yerli ve yabancı turistlerin yararlanmasına yönelik yeni ve çağa uygun tesisler bu
alanda inşa edilmelidir. Bunlardan su ile türlü tedavi üniteleri,çamur banyoları,sauna, yüzme havuzları vb gibi
tesisler yanında, yöredeki ormanda yürüyüş parkurlarının da yapılması ile çeşitlenecek tesislere, alanın doğal
güzelliği de eklenince, burası ülkemizin önemli bir termal turizm, sağlık, spor ve rehabilitasyon merkezi olarak
ünlenecektir.
8. Sonuçlar SAROT TERMAL
1. Kaplıca dolayında 20 km
lik bir alanın 1/25000 ölçekli jeoloji haritası yapılmış, sıcak ve mineralli su
kaynaklarının özellikleri belirlenmiştir .
2.SAROT TERMAL- Sarıot kaplıca kaynakları fay boyunca yükselen 63ºC sıcaklıktaki düşük enthalpili, sığ dolaşımla oluşmuş,
kökeni meteorik olan suların yer altına, ikicil gözeneklik ve geçirimliliği gelişmiş olan kuşaklara kadar süzülüp,
burada jeotermal gradyanla ısınarak, tekrar yer yüzüne yükselmeleri ile oluşmuşlardır.
3. Silis jeotermometre sonuçları, alanda düşük entalpili 67-99ºC arasında akışkan içeren bir sistemin varlığını
göstermektedir.
4. Kaplıcalarda, sıcak su alınabilecek iki sondaj yeri önerilmiştir.
5. Yeni kaplıca tesislerinin ana kaynağın 700 m güneyinde bulunan devlet karayolu ile Mudurnu çayı arasındaki
alana kurulması gelişmesini hızlandıracaktır.
9.Teşekkür
Bu araştırmanın parasal giderleri,Kocaeli Üniversitesi Bilimsel Araştırma Fonu tarafından karşılanmıştır.
10.Kaynaklar
[1]. Abdüsselamoğlu, M.Ş., Elmacık Dağı ile Mudurnu ve Göynük civarının jeolojisi, İ.Ü.F.F. Monografileri,
Sayı: 14, 1959, İstanbul.
[2]. Akademi zemin ve su sondaj Ltd. Şti.,Bolu ili, Mudurnu ilçesi Taşkesti-SAROT-Sarıot Kaplıcasının jeoloji,
hidrojeoloji ve jeofizik incelemesi, 2001 Ankara.
[3].Canik, B., Bolu sıcak su kaynaklarının hidrojeoloji incelemesi, Doçentlik tezi. Selcuk Üniversitesi Fen
Fakültesi yayınları, sayfa :74,1980, Konya.
[4] .Canik, B., Hidrojeoloji (Yeraltı sularının aranması , işletilmesi, kimyası) ISBN 975-94414-0-3, Ertem
Matbaası , 1998 Ankara.
[5].Canik,B.& Pasvanoğlu, S. Hydrogeological and Geothermale investigation of the Sarıot Spa-SAROT (Bolu-Mudurnu)
and surroundings.Symposion of balneologie , 2003, Beppu, Japan.
[6].Craig, H.,Isotopic variations in meteoric waters. Science 133, 1702- 1703.
[7] Çağlar, K.Ö., Türkiye Maden Suları ve kaplıcaları.MTA yayını, Seri B, No:11, fas. 3, sayfa: 636, 1961,
Ankara-Turkiye.
[8].Gigenbach,W.F.,Geothermal solute equilibrium. Derivation of Na-K-Mg-Ca geoindicators.
Geochim.Cosmochim. Acta, 52, 2749-2765, 1988.
[9].Iah (International Association of Hydrogelogists) , Map of Mineral and thermal water of Euarope. Scale
1:500,000. International Association of Hydrogelogists. 1979,United Kingdom.
[10].Yenel, O., Türkiye Maden Suları. İstanbul Üniversitesi tıp Fakültesi yayını, Marmara bölgesi fas. 2 sayfa:
202. 1970, İstanbul – Turkiye.
[11]. Sayın, M.,1987 :İzotop teknikleri kullanılarak yeraltı suyu orijininin belirlenmesi. Hidrolojide İzotoplar ve
Nükleer Teknikler Semineri.Bildiriler kitabı, s.177-196, DSİ Matbaası,Ankara.
[12]. Schoeller, H., Les eaus souterrians Masson et. Cie, 1962, Paris
[13].Thornthwaite, C.W., An approach a rational classification of climate, the geographical review, p. 55-94,
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder